Ογδόντα  χρόνια από την απέλαση των εβραϊκών κοινοτήτων της Ρόδου και της Κω στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου…

*** Γράφει η Νεφέλη Μανιφάβα

Η τέχνη αποτελεί την εγγενή ανάγκη του ανθρώπου να εκφράζει τα βαθύτερα συναισθήματά του με έναν πιο  ελεύθερο, πιο ειλικρινή και ευφάνταστο τρόπο , συνδυάζοντας τον ρεαλισμό με στίγματα της φαντασίας που είτε συμβάλλουν στην αποτύπωση της πραγματικότητας και του   “είναι” είτε της δίνουν μια άλλη διάσταση πιο ανάλαφρη και εύπεπτη , ώστε να αποτελεί μια ανάσα , μια διέξοδο , ένα εφαλτήριο, μια πηγή δύναμης .

Ας  περάσουμε όμως στην κύρια έκφανση της τέχνης στην ανθρώπινη ζωή που δεν αναφερόμαστε συχνά, ούτε απολαμβάνουμε τα προϊόντα της ως πηγή μόρφωσης και παιδείας .

Αναφέρομαι, λοιπόν , στην τέχνη σε καιρούς πολέμου , και όχι μόνο στην τέχνη που παράγουν οι καλλιτέχνες της εποχής αλλά και οι απλοί  άνθρωποι που υφίστανται την θηριωδία του πολέμου .

Επισκέφθηκα, λοιπόν , το στρατόπεδο συγκέντρωσης “Ζαξεσχάουζεν ” στο Βερολίνο  και αυτό που μου κίνησε το ενδιαφέρον δεν ήταν μόνο τα ποικίλα μέσα με τα οποία βασανίστηκαν χιλιάδες Εβραίοι υπό το πρίσμα της δημιουργίας ενός νέου κόσμου ,υποτιθέμενα καλύτερου , αλλά διάφορες ζωγραφιές των κρατούμενων  στα δωμάτια αλλά και σε κοινόχρηστους χώρους όπως η κουζίνα .

Αυτό που πράγματι είναι εντυπωσιακό είναι ότι σε πολλές χρησιμοποιείται πράσινο χρώμα που συμβολίζει την ζωή , ενώ παράλληλα αποτυπώνεται η θλίψη και η απόγνωση μέσω διάφορων φιγούρων . Μας γεννιούνται ,λοιπόν,  διάφορα ερωτήματα σε αυτό το σημείο .

Αρχικά πως επέλεξαν αυτό το χρώμα , ήταν τυχαία η επιλογή , αναγκαστική ή αποτύπωνε την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή;

Πώς είχαν το κουράγιο να ζωγραφίζουν, παρόλα τα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν, όπως αισχρό υποσιτισμό  και συστηματική σωματική βία;

Μάλλον η απάντηση σε όλα αυτά είναι πως η θέληση , η ανάγκη για ελευθερία και η δημιουργία ενός πραγματικά καλύτερου κόσμου  υπερβαίνει τον φόβο , τον πόνο  , την πείνα και ακόμα η ανάγκη για την δημιουργία παρακαταθήκης , μιας πιο σύντομης και ολοκληρωμένης ιστορίας που είναι πιο δύσκολο να διαβρωθεί και ‘τυχαία’ να καταστραφεί και να καλυφθεί .

Ίσως ή μάλλον σίγουρα αποτελούσε και τον μοναδικό τρόπο διαφυγής από τα δεινά και την αποκρουστικότατα των συνθηκών διαβίωσης , έναν τρόπο να ξεχνιέσαι  χωρίς να ξεχνάς και να ξεχνάς χωρίς να ξεχνιέσαι …

Ας μην ξεχάσουμε όμως να αναφερθούμε στην ιστορία μια γυναίκας , άγνωστης για τους περισσότερους αλλά ένα αληθινό πρότυπο ζωής , ένα πραγματικά αξιόλογο σημείο αναφοράς  τη Friedl Dicker , η οποία ως παιδαγωγός και ζωγράφος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης που την απέλασαν ”Τερέζιενσταντ” καλλιέργησε στα παιδιά την αγάπη για την τέχνη , ως μέσο που ελευθερώνει και εξυψώνει το πνεύμα και την ψυχή ….

Διότι η τέχνη συνιστά πράγματι το αντίδοτο στη θηριωδία του πολέμου  και σε οποιοδήποτε φαινόμενο βίας , ρατσισμού και μισαλλοδοξίας .

Γι’ αυτό επιβάλλεται η εκπαίδευση αλλά και οι φορείς ενημέρωσης να προβάλλουν την τέχνη ως το μοναδικό μέσο πλέον επίτευξης  της ελευθερία σε έναν κόσμο παραβατικό, που σβήνει καθημερινά κάθε όνειρο για έναν πιο ανθρώπινο κόσμο …

Υ.Γ.

Πραγματικά χαίρομαι που νέα παιδιά “ψάχνονται” – ενημερώνονται και έχουν κρίση αλλά ασκούν και κριτική για θέματα που όλος ο κόσμος τίθεται αντιμέτωπος και που αφορούν το μέλλον όλων μας!

Το 7meres.gr πάντα θα δίνει χώρο σε όσους θέλουν να δημοσιεύσουν κείμενα.

Ιδιαίτερα σε νέους και νέες…

Ευχαριστούμε τη Νεφέλη Μανιφάβα για το εξαιρετικό κείμενο!

Βαγγέλης Πήχας